Przewagi produkcyjne poszczególnych buhajów zawarte w naszym katalogu odnoszą się do holenderskiej bazy produkcyjnej, która jest najwyższą bazą na świecie.

W każdym kraju jest prowadzona wycena buhajów na podstawie tam przyjętych wartości genetycznych. Buhaje są wyceniane na podstawie córek urodzonych po danym buhaju w danym kraju, a przewagi hodowlane są liczone od średniej bazy genetycznej tego kraju. Z tego powodu przewagi produkcyjne z różnych krajów nie mogą być ze sobą bezpośrednio porównane, a wszystkie próby ich ujednolicenia są niewiarygodne o czym świadczy Interbull.

W tabeli nr 1 przedstawiono porównanie średnich wydajności ze stad ocenianych w Polsce i w Holandii. W Polsce pod oceną znajduje się zaledwie 36% populacji, w Holandii ponad 85%. Jeśli w katalogu opracowanym na podstawie holenderskiej bazy widnieje zapis: +1000 kg mleka, +0,10% tłuszczu i +0,20% białka oznacza to w uproszczeniu, iż średnia wydajność córek danego buhaja jest większa o te wartości od średniej całej populacji krów w Holandii czyli powinna wynieść: w przypadku np. odmiany czarno-białej: 11522 kg mleka, 4,40% tłuszczu oraz 3,74% białka. Analogicznie te same przewagi w katalogu opracowanym na podstawie bazy polskiej po przeliczeniu na rzeczywiste wartości wydajności dają przy odmianie czarno-białej: 9767 kg mleka, 4,15% tłuszczu i 3,61% białka.

Średnia wydajność krów za 2019	HF czarno-biały		HF czerwono-biały
	Holandia	Polska	Holandia	Polska
kg mleka	10522	8767	9718	7879
% tłuszczu	4,30	4,05	4,50	4,17
% białka	3,54	3,41	3,65	3,46

To samo odnosi się do cech pokrojowych i cech funkcjonalnych. Dla porównania 1 odchylenie standardowe dla cech pokrojowych w Polsce to 10, podczas gdy w Holandii 4. Przedstawia to wykres

Na prawidłową wycenę składa się również rzetelność, szeroko pojęta wiedza oraz doświadczenie osób oceniających w danym kraju. Nie ma wątpliwości, że hodowla holenderska jest obecnie wiodącą na świecie.

Na stronie i w katalogach wycena jest przedstawiana na bazach:

- baza HF czarno-biały: zwierzęta, które posiadają więcej niż 50% genów rasy HF odmiany czarno-białej

- baza HF czerwono-biały: zwierzęta, które posiadają więcej niż 50% genów rasy HF odmiany czerwono-białej, czerwonego bydła mlecznego, Guernsey, Angler, Brown Swiss, Jersey, Montbéliarde, Normande i mlecznego Shorthorn

- baza Belgijskaj Niebieska: zwierzęta, które posiadają więcej niż 50% genów rasy Belgijskiej Niebieskiej lub genów  ras wschodnio-flandryjskich  (West Flanders Meat)

- baza Local: zwierzęta wszystkich pozostałych ras między innymi: lokalne holenderskie i flamandzkie rasy (MRI, rasa fryzyjska FH, Groninger Blaarkop), inne podwójnie użytkowe rasy (np. Simentaler), inne rasy mięsne (np. Limousine, Blonde d'Aquitaine)

Wycenę każdego buhaja można znaleźć tutaj.

CECHY FUNKCJONALNE

Płodność - indeks ten oznacza, że córki buhaja wycenione na 101 mają okres wycieleniowy krótszy o 1,1 dnia od średniej w populacji.

Zdrowotność wymienia - Średnia tego indeksu to 100. Im więcej punktów, tym lepsza zdrowotność wymienia i mniej mastitis. Córki buhaja o indeksie zdrowotności wymienia 104 mają o 3% mniej przypadków mastitis, które jest jednym z ważniejszych problemów zdrowotnych w hodowli bydła. Dzięki lepszej zdrowotności wymienia są mniejsze straty w produkcji mleka, niższe koszty leczenia i pracy, mniej przymusowego uboju.

Liczba komórek somatycznych - średni indeks to 100. Jeśli buhaj ma indeks komórek somatycznych 104 to oznacza to, że jego córki będą miały o 10 000 mniej komórek somatycznych w mleku.

Łatwość porodów (wycieleń) - wartość średnia wynosi 100. Jeśli wskaźnik przekracza 100, to cielęta po takim buhaju rodzą się z mniejszymi problemami okołoporodowymi niż to jest przeciętnie. Wskaźnik powyżej 103 oznacza łatwe porody i takie buhaje polecane są do krycia jałówek.

Długośś strzyków - optymalna długość strzyków to 6,5 cm. Populacja krów w Holandii mieści się w przedziale 6–7 cm. Jedno standardowe odchylenie to 0,05 cm. Jeżeli The Voice ma długość strzyków 96 czyli 4 odchylenia i co za tym idzie skraca je o 0,2 cm (4 x 0,05cm). Natomiast Albiorix rf ma indeks wymienia 106 co oznacza że wydłuża strzyki o 0,3 cm (6 x 0,05 cm).

EKSTERIER

W Holandii eksterier ocenia się w dwóch skalach:

ocena ogólna eksterieru (razem eksterier) w skali liniowej - opisuje całkowity wygląd krowy. Na ocenę składają się punkty za ramę (30%), wymię (40%) oraz nogi i racice (30%). Ocena ta określa, w jakim stopniu zwierzę odpowiada przyjętemu standardowi rasy. Średnia ocena populacji wynosi 100 punktów.

ocena eksterieru za pomocą skali AV
EX (excellent) - krowy wybitne, które otrzymały powyżej 90 punktów, w Holandii najlepsza krowa otrzymała maksymalnie 94 punkty
VG (very good) - krowy bardzo dobre, które otrzymały 85-90 punktów
Good - krowy ocenione jako dobre, które otrzymały 80-85 punktów
Fair - krowy wycenione jako dostateczne, które otrzymały 75-80 punktów
Poor - krowy słabe, które wyceniono na 70-75 punktów

UWAGA!  80 punktów w skali AV = 100 punktów w skali liniowej

Jeśli wskaźnik w skali liniowej przekracza 100, to córki tego buhaja są lepsze pokrojowo od średniej swoich rówieśnic (w klasyfikacji AV jest to symbol VG lub EX).

Terminy związane z genetyką

Inbred - wynik kojarzenia spokrewnionych osobników. Miarą inbredu jest współczynnik inbredu, który informuje o prawdopodobieństwie wystąpienia u osobnika par alleli w układzie homozygotycznym, wyrażany w procentach i przyjmuje wartości od 0% do 100%. Już jednoprocentowemu wzrostowi inbredu towarzyszą negatywne skutki związane z pogorszeniem cech produkcyjnych i funkcjonalnych, w tym: obniżenie wydajności mleka, tłuszczu i białka, opóźnienie wieku pierwszego ocielenia, wydłużenie okresu międzyocieleniowego i skrócenie laktacji. Współczynnik inbredu powyżej 6,5% powoduje trudności w zacieleniu, skrócenie przeżywalności krów i częste poronienia. Zamieszczony na naszej stronie i w katalogach współczynnik inbredu został oszacowany przez Centrum Genetyczne CGen w Poznaniu. 

"RF+" (ang. Red Factor) oznacza, iż buhaj czarno-biały jest ukrytym nosicielem genu czerwonego umaszczenia. Gen czerwonego umaszczenia jest genem recesywnym i dziedziczy się go według pierwszego prawa Mendla. Potomstwo po buhaju, który jest jego nosicielem będzie bądź czarno-białe, bądź czerwono-białe, jeśli krowa jest czerwono-biała lub jest również ukrytą nosicielką genu czerwonego umaszczenia.

"BR+" oznacza, iż buhaj posiada tzw. telsar factor. Jego cielęta rodzą się czerwono-białe, a po roku stają się czarno-białe i takie pozostają.

"PO+" lub przy nzawie buhaja "Pp" oznacza, iż buhaj posiada gen bezrożności. Ponieważ gen bezrożności P jest dominujący, po skojarzeniu buhaja Pp z rogatymi krowami połowa urodzonych cieląt będzie bezrożnych.

Biały grzbiet - Jest to bardzo silny gen, który utrzymuje się w populacji do ósmego pokolenia. Mimo powszechnie przyjętej opinii, cecha białego grzbietu jest jedynie cechą umaszczenia, a nie cechą, która wyznacza nową rasę. W naszym katalogu zamieściliśmy buhaje, które mają gen "białego grzbietu", a są to 100% buhaje rasy holszyńsko-fryzyjskiej.

“BL-” oznacza, iż buhaj jest wolny od nosicielstwa genu wrodzonego niedoboru leukocytarnych cząsteczek adhezyjnych (inaczej syndromu wrodzonego braku odporności BLAD)
“CV-” oznacza, iż buhaj jest wolny od nosicielstwa genu zespołu zniekształceń kręgosłupa (CVM - Complex Vertebral Malformation)
“DP-” oznacza, iż buhaj jest wolny od nosicielstwa genu niedoboru syntetazy monofosforanu urydyny (DUMPS)
“BY-” oznacza, iż buhaj jest wolny od nosicielstwa genu brachyspiny

"CD-" oznacza, iż buhaj jest wolny od nosicielstwa genu zwanego "Deficytem cholesterolu CD"

Więcej informacji o chorobach genetycznych bydła znajduje się TUTAJ.

BIAŁKO MLEKA

Najważniejsze geny białek mleka należące do markerów przydatności technologicznej, zawartości białka i tłuszczu w mleku to:

1. CASK czyli kappa-kazeina (k-kazeina). Jest to najważniejsze białko w mleku, które odgrywa zasadniczą rolę zarówno w odchowie potomstwa, jak i przetwórstwie serowarskim. Jego zawartość w mleku krowim stanowi ok. 78% - 85% ogółu białek mleka. Występują trzy genotypy k-kazeiny: AA, AB, BB. Są one łączone z cechami użytkowości mlecznej krów oraz z przydatnością mleka do przetwórstwa, a w szczególności do produkcji serów.

Kappa-kazeina AA:

- wysoka wydajność mleczna

Kappa-kazeina AB:

- wydajność mleczna na poziomie pośrednim między AA i BB

- lepszy odchów cieląt

- największe dobowe przyrosty (ponad 900g)

- największa masa ciała przy odsadzeniu (ponad 240 kg)

Kappa-kazeina BB:

- większa ilość białka ogólnego, kazeiny i białek serwatkowych w mleku

- większa zawartość tłuszczu w mleku

- krótszy o 10-30% czas koagulacji mleka

- większa o 20-100% zwięzłość powstałego skrzepu

- wyższa o 5-8% wydajność świeżego i dojrzałego sera (Parmezan, Cheddar, Camembert i Gouda)

- mniejsza zawartość komórek somatycznych i lepsza zdrowotność wymion

- lepszy odchów cieląt

Kappa-kazeina E: 

W ostatnim okresie czasu w oznaczeniach dotyczących Kappa–kazeiny wyodrębniony został także wariant E. Buhaje z genotypem AE i EE nie poprawiają serowarskich właściwości mleka, natomiast buhaje BE podobnie jak buhaje AB przenoszą na ½ potomstwa korzystny wariant B.

2. BLG czyli beta-laktoglobulina. Jest to uznany jako drugi co do ważności marker genetyczny przydatności technologicznej mleka.

Buhaje z genotypem BLG: BB i AB przenoszą na potomstwo geny wpływające korzystnie na skład chemiczny i właściwości technologiczne mleka. Efekty działania markerów CASK i BLG uzupełniają się.

3. CSN2 czyli beta-kazeina (ß-kazeina). Występują trzy genotypy ß-kazeiny: A1A1, A2A2, A1A2. Allel A2 jest znany również jako marker wydajności białka.

Pierwotnie mleko krowie zawierało tylko ß-kazeinę A2A2. W wyniku selekcji na wysoką wydajność mleczną, w hodowli pojawiły się też krowy z allelem A1. Jest to on dodatnio skorelowany z bardzo wysoką mlecznością i niestety jest również najczęstszą przyczyną alergii na mleko krowie. ß-kazeina A1 nie jest całkowicie rozkładana przez organizm ludzki z powodu odrębności na 67. pozycji sekwencji aminokwasowej. Niewielka różnica w sekwencji aminokwasowej kazeiny A1 i A2 powoduje powstanie nieco innych peptydów podczas trawienia tych białek mleka. Podczas trawienia kazeiny w formie A1 wytwarza ona peptyd o nazwie BCM-7. Peptyd ten nie jest wytwarzany podczas trawienia kazeiny A2. Oznacza to tyle, że ludziom łatwiej strawić kazeinę A2. Przy trawieniu kazeiny A1 mogą się pojawić takie objawy, jak przy nietolerancji laktozy – ból brzucha, wzdęcia, wysypka skórna oraz może mieć związek z wieloma chorobami i objawami autoimmunologicznych. Fakt ten spowodował, że zaczęto przywiązywać dużą wagę do selekcji buhajów z genotypem A2A2, aby mogły one cechę tę przekazać swoim córkom. Mleko od krów, które zawiera ß-kazeinę A2A2 jest łatwiej strawne, nie ma właściwości uczulających, jest prozdrowotne, zmniejsza ryzyko zachorowania ludzi na cukrzycę i choroby serca.